Innoveren gaat over: flexibel inspelen op veranderingen in de wereld, in de markt of bij een specifieke doelgroep. En: mogelijkheden en kansen zien en verzilveren. Innovatie maakt organisaties weerbaarder. Dat geldt ook voor de cultuursector. In samenwerking met CultuurSchakel hielp Art-up medewerkers van Haagse culturele organisaties aan vaardigheden voor innovatie van hun digitale educatieaanbod.
Aanleiding opdracht
CultuurSchakel verbindt scholen aan culturele organisaties in de gemeente Den Haag. Zo brengen ze cultuur tot leven voor jong en oud. Belangrijk is dat het aanbod steeds aan blijft sluiten bij de wereld van nu. CultuurSchakel kwam door een workshop Design Thinking in contact met Art-up. Samen stelden we de vraag: hoe helpen we culturele instellingen in Den Haag hun cultuureducatieaanbod innoveren en welke rol kan digitalisering daarin spelen?
Inzichten van onze trainers
“Door onder begeleiding te werken aan een concreet project, ontwikkelden deelnemers hun vaardigheden om innovatief te werken. Die vaardigheden en bijbehorende mindset staan in onze aanpak centraal. Want als je die eenmaal onder de knie hebt, kun je ze in de toekomst altijd inzetten.”
Terry Brochard
Trainer en ontwerper bij Art-up
Wat was de opdracht?
De opdracht startte met verschillende culturele organisaties in Den Haag, die we hielpen hun digitale educatieaanbod innoveren. CultuurSchakel doet veel aan een-op-een coaching en begeleiding. Dit traject was anders, omdat verschillende organisaties in het Haagse veld tegelijk begeleid werden. In het tweede jaar is de samenwerking tussen Art-up en CultuurSchakel uitgebreid met een verdiepende workshopreeks voor culturele organisaties die al eerder meededen.
Voorbeeld uit de praktijk
Huis van Gedichten deed in 2022 en 2024 mee aan de trainingen van Art-up. Tot corona werkte de organisatie vooral in de klas. Maar dat kon tijdens de pandemie niet meer. Dat was de aanleiding om de mogelijkheid van digitaal educatieaanbod te onderzoeken. Zo waren ze nieuwsgierig naar wat het zou opleveren om jongeren in een hen bekende, digitale taal aan te spreken.
Malou Osendarp: “Als je een idee hebt, hoeft het niet meteen groots of perfect. Dat was een belangrijke les. Begin klein en test regelmatig of je idee past bij de doelgroep waar je mee werkt. Voor docenten was het best lastig om op een nieuwe manier te werken, zeker omdat met de oude werkwijze niets mis was. De begeleiding van Art-up gaf daarbij houvast. We laten het eindproduct nu meer los. Het grappige is: dat kunnen we eigenlijk heel goed. Bij een artistiek proces werkt het ook zo. Maar omdat digitaliseren minder onze expertise is, vinden we het dan toch ineens lastiger. De lessen uit het traject met Art-up gebruik ik nog steeds, ook bij andere projecten. Ik denk weleens: had ik Terry maar vaker aan zijn jas getrokken. Iemand met zijn expertise, die verder helemaal buiten onze organisatie staat, is ontzettend fijn als sparringpartner. We kwamen supersnel tot de kern, en bleven die kern bevragen. De oefeningen die hij ons daarvoor gaf, hielpen daar enorm bij.”
De aanpak
Innoveren gaat over: op zoek naar dat wat je nog niet kent of weet. Naar een oplossing die nog niet in je blikveld ligt. Maar hoe pak je dat aan? Als kapstok gebruikte Art-up daarvoor Design Thinking, een methode voor ontwikkeling van nieuwe producten en diensten, waarbij de gebruiker centraal staat. Ideeën worden kleinschalig en snel getest, om zo vlot te leren en bij te stellen. Voor dit traject was het een passende methode, omdat deelnemers hiermee in kleine, overzichtelijke stappen onderzochten en testten wat voor hun organisatie reële kansen en mogelijkheden konden zijn.
Een aanpak op maat
De samenwerking met CultuurSchakel kreeg in 2022 stapsgewijs vorm. Art-up onderzocht welke manier van werken paste bij deze specifieke doelgroep van tien culturele instellingen in Den Haag. Waar lagen behoeften van deelnemers? En waar hadden ze meer of juist minder begeleiding bij nodig? Zo kwamen we tot een reeks van vijf workshops.
Culturele instellingen kwamen zelf met een idee voor digitalisering van hun aanbod, en gingen daar tijdens de workshops mee aan de slag. De volgende stap was: kijken naar de vraag achter de mogelijke oplossing. Deelnemers gingen daarvoor in gesprek met hun doelgroep. Dat mocht op kleine schaal: een paar jonge bezoekers, of, nog makkelijker: een buurjongen, een vriendje van de kinderen. De boodschap: met de doelgroep praten hoeft niet moeilijk te zijn en levert heel veel op.
Zo doorliepen deelnemers gedurende de workshopreeks de volledige innovatiecyclus. Van empathize (vanuit de gebruiker begrijpen wat de vraag is), define (de vraag helder definiëren), ideate (brainstormen over mogelijke oplossingen), prototype (een simpele variant van de mogelijke oplossing maken om (een deel van) het idee te testen) en vervolgens testen (testen en bijstellen van de oplossing).
In 2024 kreeg de samenwerking met CultuurSchakel een vervolg. Een aantal nieuwe culturele organisaties begonnen aan het starttraject digitaal innoveren. Zij doorliepen – net als de culturele organisaties die in 2022 meededen – met hun eigen idee of plan voor digitaal cultuureducatieaanbod stapsgewijs de volledige innovatiecyclus. Daarbij werden ze gecoacht door trainers van Art-up.
Voorbeeld uit de praktijk
Ook Topaze was in zowel 2022 als 2024 deelnemer aan de trainingen van Art-up. Bij deze organisatie loopt analoog en digitaal werken in het cultuureducatieaanbod door elkaar. Deelname aan de trajecten zorgde voor een fijne stok achter de deur om nu écht tijd vrij te maken voor digitale innovatie.
Vanja Treffers: “We zijn bij Topaze van het doen, uitproberen. En we werken dag in dag uit met jongeren. Dus het experimenteren met wat werkt, zit al in ons dagelijkse ritme. Door de workshops van Art-up zag ik dat duidelijker. Ik merk wel dat we soms te groot denken in de projecten die we doen. Terry adviseerde ons om dichter bij onszelf te blijven. Dat advies komt nu nog weleens terug als we aan iets nieuws beginnen. We kunnen daardoor gerichter aan de slag: we reduceren een idee eerst tot de kern. De stappen die we tijdens de workshops doorliepen, geven houvast. Zo hebben we altijd een structuur of volgende stap om mee verder te gaan.”
De diepte in
De eerste groep culturele instellingen die deelnam, kon in 2024 meedoen aan een verdiepende workshopreeks van Art-up. In dit vervolgtraject kozen deelnemers opnieuw zelf met welk concreet project ze aan de slag gingen: hun idee uit het starttraject of een nieuw project. In deze verdiepende workshopsreeks stond experiment centraal. Deelnemers testten hun prototypes, ideeën en eerste concepten bij elkaar en met de doelgroep. Er lag dus een grotere nadruk op specifieke onderdelen in de innovatiecyclus, namelijk: ‘emphatize’ en ‘test’.
Een belangrijk onderdeel van alle workshopreeksen, was dat deelnemers vanuit verschillende culturele organisaties samen leerden. Dat ze van elkaar zagen waar de ander tegenaan liep, of hoe een collega uit de stad iets aanpakte. Dat zorgde voor herkenning en voor inspiratie. Voor veel deelnemers was het nieuw om op deze manier samen te werken.
Het resultaat
Het programma omvatte meer dan alleen de workshops. Een belangrijk deel van het werk gebeurde namelijk voor of tussen de bijeenkomsten. Dan gingen de deelnemers zelf aan de slag met hun onderzoek en met wat ze tijdens de workshops opgestoken hadden. Tijdens de workshops kregen ze van de trainers concrete feedback en handvatten mee. Belangrijk, want voor het aanleren van nieuwe vaardigheden en een mindset om te innoveren, is herhaling belangrijk. Hoe vaker iemand zelf aan de slag gaat met een nieuwe manier van werken, hoe sneller het onderdeel wordt van een vaste routine. En dat is nu precies wat Art-up samen met CultuurSchakel met deze workshops wilde bereiken. Niet alleen goed nieuw digitaal aanbod voor deze culturele instellingen, maar vooral een mindset waar ze ook in de toekomst nog profijt van hebben.
Wat zeggen onze opdrachtgevers?
"Art-up kent de cultuursector goed en sluit daardoor perfect aan bij de Haagse culturele instellingen. Qua vocabulaire, door hun kennis van de sector en in de opbouw van het programma. Mijn grote, open vraag vertaalden zij naar een concreet programma. De deelnemende instellingen deden belangrijke inzichten op. Wij zijn enthousiast."
Noël Sies
Cultuurschakel
Kunnen wij je helpen?
Benieuwd wat Art-up voor jouw organisatie kan doen? We plannen graag een vrijblijvende kennismaking met je in.
Wil je meer weten over de verschillende trainings- en adviestrajecten die Art-up aanbiedt?