Afgelopen september is er weer een nieuwe Art-up Incubator gestart. In deze vierde editie begeleidt Art-up de komende maanden vijf deelnemers om een volgende stap te zetten in hun onderneming en ondernemerschap. Tijdens verschillende trainingsdagen, intervisiesessies en coachingmomenten werken deelnemers aan het aanscherpen van hun waardepropositie en positionering, het opzetten van een duurzaam financieringsmodel en het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap. In deze reeks maak je kennis met de deelnemers van het programma, hun organisaties en hun ervaringen als cultureel ondernemer.
Een van de deelnemers die onlangs gestart is met het programma is Annette Knol, oprichter van FAAM. FAAM regisseert interdisciplinaire samenwerkingen tussen jonge makers (kunstenaars) en denkers (wetenschappers). FAAM initieert, ontwerpt en organiseert projecten waarin kunst- en wetenschapstalent de krachten bundelen en gezamenlijk aan de slag gaan met een maatschappelijk onderwerp of vraagstuk. De uitkomst van de samenwerking staat soms vast, maar is vaak nog open, en verrast altijd: van interventies in de publieke ruimte tot interactieve exposities.
De projecten van FAAM laten zien wat de meerwaarde is van interdisciplinaire samenwerking. De behoefte voor dergelijke samenwerking, ontstond bij Annette tijdens haar studie Kunst- en architectuurgeschiedenis: “Ik miste het contact met kunstenaars: we leerden uit de boeken over de (westerse) kunstcanon en deden relevante onderzoeksvaardigheden op, maar ik kreeg nooit écht vat op het maakproces van een kunstenaar. Ik had behoefte aan meer uitwisseling. En dat terwijl de grootste kunstacademie van Europa, de HKU, is gevestigd in Utrecht.”
“Ik nam contact op met jonge kunstenaars die ook in Utrecht studeerden. We onderzochten wat we voor elkaar konden betekenen, hoe we konden samenwerken om gezamenlijk het begrip voor de kunsten te vergroten en aan een stevige basis te bouwen voor jong talent, zodat kunstenaars en onderzoekers kunnen experimenteren en ze zichzelf kunnen laten zien.”
Om alle partijen mee te krijgen in deze interdisciplinaire samenwerking, is een bepaalde verbeeldingskracht en lef vereist. In de projecten van FAAM worden makers en denkers uitgedaagd om buiten de disciplinaire kaders te kijken, legt Annette uit. “Als je binnen bepaalde kaders bent opgeleid, weet je langs welke lijnen je je moet bewegen om tot het gewenste resultaat te komen. Samenwerken is veel lastiger, want hoe ga je het gesprek aan met iemand wier taal je niet spreekt? Wat heeft de wetenschapper aan jouw verbeeldingskracht als kunstenaar? Wat heeft de kunstenaar aan jouw talent voor onderzoek als wetenschapper? Als je het aandurft om over de kaders van je discipline heen te kijken en buiten de gebaande paden te treden, kan dat tot verrassende nieuwe ideeën leiden. Het zijn precies die ideeën die je maak- of onderzoekspraktijk verrijken.”
Deze interdisciplinaire samenwerkingen bieden niet alleen verrijking van persoonlijke beroepspraktijken, maar hebben ook een maatschappelijke meerwaarde. “Actuele maatschappelijke vraagstukken zijn te complex om vanuit één perspectief of één discipline te bekijken en op te lossen. Deze vraagstukken staan vaak niet op zichzelf, maar begeven zich op snijvlakken met andere complexe vraagstukken. Door verschillende perspectieven te combineren, krijgen we meer begrip voor elkaar en meer grip op de complexiteit van deze vraagstukken.
FAAM heeft ervoor gekozen om specifiek samenwerkingen met jonge makers en denkers te stimuleren. Dat houdt in: makers en denkers die nog studeren, maximaal 5 jaar afgestudeerd zijn of maximaal 5 jaar als autodidact aan de weg timmeren. ”We merken dat deze jonge groep een opvallend open vizier heeft: het zijn makers en denkers die bij uitstek op zoek zijn naar nieuwe samenwerkingen en uitwisseling.”
Tegelijkertijd constateert FAAM een toenemende interesse vanuit de gevestigde instellingen in de denkwijze van jonge makers en denkers. Dit zorgt voor een interessante wisselwerking in de projecten van FAAM waarbij de gevestigde instellingen benieuwd zijn hoe de makers en denkers van morgen tegen verschillende onderwerpen aankijken, terwijl de jonge makers en denkers ook leren van de expertise van meer ervaren partners.
Maar het is niet allemaal rozengeur en maneschijn: er zijn ook uitdagingen waar FAAM als jonge culturele organisatie tegenaan loopt. “Hoewel we kunnen investeren in eerlijkere vergoedingen voor makers en denkers, een eigen kantoor en apparatuur, blijft een eerlijke betaling van onszelf meestal nog achter. Omdat we zo in FAAM geloven en de potentie van onze organisatie zien, investeren we nog erg veel vrijwillige uren in de organisatie. Het maken van een omslag van grass roots vrijwilligersinitiatief naar stabiele onderneming is best pittig.”
Met de Art-up Incubator hoopt Annette onder andere dit vraagstuk aan te pakken en een financieel gezonde organisatie te worden. Maar ook de peer-to-peer support op andere vlakken is welkom. “Het is fijn om bij Art-Up kritisch te kunnen sparren over de zaken waar FAAM tegenaan loopt in het verduurzamen van de organisatie, zowel met de trainers van Art-up als de andere cultureel ondernemers. Ik zou FAAM niet hebben geïnitieerd als ik niet geloof in collectiviteit, dus dat hoop ik ook te bereiken: samen met de andere Incubator-deelnemers weer een stapje verder, een treetje hoger klimmen.”
Benieuwd naar de andere deelnemers van de Incubator? Lees hier ook het interview met Henk Rigter van Mooiedingemakers en Maaike Meindertsma van WILLOW Online Art Space.
Ben jij cultureel of creatief ondernemer en wil je een stap maken met de ontwikkeling van je organisatie én ondernemerschap? Meld je dan nu aan voor de Art-up Incubator!